SAMENVATTING THOMASKLANKEN – 1998

januari:
A.I.M. de Jong geeft ons informatie over de ontwikkelingen van onze verhuizing naar de Maranathakerk: ‘Inmiddels heeft zich in de protestantse kerken het proces van samengaan voortgezet. Het bestuur van de Maranathagemeente heeft aan de kerkleden bekend gemaakt dat per 1 januari aanstaande de plek van de liturgische samenkomsten verplaatst zal worden naar het gebouw van de Maarten Lutherkerk. Per die datum is de Maranathakerk dus leeg komen te staan…..
De kerkvoogdij wil nu ook graag dat de Maranathakerk in gebruik blijft, mede om bepaalde activiteiten van de Maranathagemeente voort te zetten. Zij is dan ook ingenomen met het gebruik door onze parochie. Daarom heeft het parochiebestuur mondeling een principe overeenkomst gesloten om de Maranathakerk per 1 januari 1998 te huren. Dat wil zeggen dat wij al op heel korte termijn zullen gaan verhuizen.
Commentaar van Rob de Groot (Wandelingen op Zorgvlied), Henk Haverkort en een open brief van Jan van Opbergen SCJ op de kerstboodschap van bisschop Bomers in het bisdomblad Samen Kerk die schrijft dat “de dramatische geloofscrisis het gevolg is van valse interpretaties van de besluiten van het Tweede Vaticaans Concilie en o.a. eigengemaakte liturgie en verkeerde oecumenische praktijken”. Henk Haverkort: ‘Zijn benadering getuigt van weinig respect voor al die priesters en vrijwilligers die oprecht en uit overtuiging dagelijks in die kerk aan het werk zijn. Rondom Kerstmis verwacht men van herders toch tekens van vrede en geen oorlogsverklaring.’
Opbrengst van de adventsactie voor Solidaridad is ƒ 1514,65.
Dankbrief uit Banja Luka voor alles wat we voor de vele noodlijdende mensen hebben gedaan. In het bedrag van ƒ 17.525,- dat Anneke Aerts heeft kunnen overmaken aan de bisschop van Banja Luka zit ook onze bijdrage.
Bericht van het plotselinge overlijden van Rita van der Woude op 39-jarige leeftijd. Zij was een tijd lid van de parochievergadering en secretaris van het bestuur.

februari:
Het Vastenactieproject: Herstel van de landbouw voor boerengemeenschappen in Peru: ‘Het terrorisme is nu verdwenen. De elf plattelandsgemeenschappen (723 families) in de streek van Ayacucho streven ernaar om de landbouw nieuw leven in te blazen.’
Actie tegen de 24-uurs economie. Twintig kerkgenootschappen, waaronder vrijwel alle christelijke en joodse kerkgenootschappen slaan in de maanden februari tot en met juni 1998 de handen ineen: ‘Zij tekenen protest aan tegen de duidelijk waarneembare tendens naar een 24-uurs economie. Zij willen de bewustwording bevorderen dat verdere economisering van de samenleving schade oplevert aan de individuele mensen en aan de sociale omgeving als geheel. ’Aldus pater Niesen.
50 Jaar geleden vermoord: Mahatma Gandhi: ‘De eerste voorwaarde voor ahimsa (=geweldloosheid) is rechtvaardigheid in alle opzichten en in elk onderdeel van het leven. Niemand kan daadwerkelijk geweldloos zijn zonder in opstand te komen tegen sociale onrechtvaardigheid, ongeacht waar deze zich voordoet.’

maart:
Brief van de Raad van Kerken over armoede en sociale uitsluiting met antwoord op de vraag waarom kerken hierover een mening hebben: ‘Plaatselijke geloofsgemeenschappen zoals parochies zijn bij uitstekplekken waar mensen leren omzien naar elkaar. Daar kunnen mensen ervaren, dat zij werkelijk nog ergens bij horen. Veel wordt daar al aan gedaan; praktisch en voor bewustwording. Dat maakt dat kerken geloofwaardig kunnen blijven in het publieke debat. De betrokkenheid van velen laat iets zien van Gods belofte van een rijk van vrede en gerechtigheid. De inzet van velen geeft hoop en moed.’
In Parochiebestuurlijkheden geeft A.I.M. de Jong een overzicht van de ontwikkelingen van de afgelopen jaren naar onze aanstaande verhuizing naar de Maranathakerk.
De Liturgische kalender geeft een goed overzicht van de vieringen in de Goede Week en met Pasen, met op de 3e zondag van Pasen de herdenking van het 40 jarig huwelijk van Jan en Ans Brugman-van Dijk, zeer betrokken en actieve parochianen.

april:
Thomasklanken biedt een podium voor het Felicitatieproject Rivierenbuurt onder de bezielende leiding van Flora Wagenaar. 707 Tot 100 jarigen worden elke vijf jaar bezocht en voorzien van allerlei informatie over activiteiten, handige adressen en voorzieningen in de buurt. Vrijwilligers die zich hiervoor inzetten, krijgen regelmatig scholing.
In verband met onze aanstaande verhuizing loopt Henk Haverkort nog even langs verschillende kerkplekken in ons gebouw. Deze keer het tabernakel: ‘Ik wist het zeker: Hier was God ervaarbaar aanwezig. De catechismus leerde mij weliswaar dat God overal was te vinden, maar in deze sacrale ruimte woonde hij persoonlijk. Hij had daar trouwens vooraan zijn privé-locatie: het tabernakel. Met fraai koperwerk beklede, vuistdikke, brandvrije deuren en zijden gordijntjes aan de binnenkant. Ik keek er steeds met ontzag naar omhoog. Het was overduidelijk: Hier bevond zich het heilige der heiligen…. Het zijn oude beelden die voor mij – met alle respect – nu geen rol meer spelen bij de viering van de eucharistie.’
De Acht Mei manifestatie heeft als motto ’Europa, geld of leven.’
Rob de Groot schrijft in zijn Wandelingen op Zorgvlied over het te verlaten gebouw van onze parochie: ‘We trekken weg en het gebouw gaat plat. De plompe, maar karakteristieke Thomastoren in de Rivierenbuurt zal verdwijnen…… We hebben er intensief geleefd. In de voorbije 75 jaren zijn er heel veel dingen gebeurd en hebben er heel veel mensen in verschillende visies van kerk-zijn hun geloof beleefd en beleden; van besloten, pontificale kerkvisie naar een opener, socialer en oecumenischer kerk-zijn.’
De Vastenactie heeft ƒ 8032,20 opgebracht.

mei:
Op weg naar de Maranathakerk laat de redactie van Thomasklanken de komende maanden enkele (oud)-parochianen aan het woord over onze dierbare Thomaskerk. Dit keer van pater Jan Wenting: ‘Voorjaar 1965 hadden wij beiden (met pastoor D. Oorsprong o.p.) een afspraak met de paters Huijbers en Oosterhuis. Zij wilden uitproberen of hun nieuwe vorm van liturgievieren in de Ignatiuskapel ook mogelijk was in een gewone parochiekerk. Wij voelden wel wat voor dit experiment, maar andere paters stonden er huiverig tegenover. Ze hadden vage verhalen gehoord en zagen het niet zitten. Maar pastoor Oorsprong zette door en in september 1965 kwam Bernard Huijbers met zijn Fons- en Igkoor. Het werd een spannend en soms ook slopend jaar.’
Opnieuw een start van een tweejarige Vormings-en Toerustingscursus voor vrijwilligers in de parochies.
Ds. Günther wordt verwelkomt als nieuwe predikant in de Maarten Lutherkerk voor de Evangelische Lutherse Gemeente.
Henk Haverkort neemt in de rubriek Kerkplekken het Altaar onder de loep: ‘De samengebalde geestkracht van het ‘Heilig Altaarsacrament’ heeft zich in de loop der jaren van een verrassend nieuwe kant aan ons geopenbaard. We zijn dit heilig gebeuren anders gaan beleven, meer in overeenstemming met ons nieuwe levensgevoel. En we blijken er opnieuw kracht en energie aan te kunnen ontlenen….. De onbegrijpelijkheid van de transsubstantiatie is ingehaald door het gelovige besef dat we brekend en delend met elkaar verbonden willen zijn…. De tafel is inmiddels veel dichter onder ons bereik gekomen. In de Thomas hebben wij hem om die redenen al in de zestiger jaren naar voren gehaald. Een simpele houten tafel met niets dat ons af zou kunnen leiden van het eigenlijke gebeuren.’

juni:
In Parochiebestuurlijkheden lezen we over de plannen van architect Pim van Dijk die de Maranathakerk voor ons gaat inrichten: ‘Voor wie de afgelopen dagen langs de Maranathakerk is gelopen en daar even naar binnen heeft gekeken, zal de schrik zijn toegeslagen. De banken zijn uit de kerk gesloopt en de vloer is uitgebroken. Dat is voor ons een teken dat er wordt gewerkt aan een nieuw interieur voor de parochie.
Dominee Henk Lensink schrijft over zijn herinneringen als voorganger van de Maranathagemeente: ‘Van deze stichting (prof. Dr. G. Van der Leeuwstichting) is ook de markante avondmaalstafel afkomstig die vóór de kolossale preekstoel het liturgisch centrum in de Maranathakerk typeerde. Die avondmaalstafel is inderdaad, zoals ik gisteren nog heb nagevorst, speciaal gemaakt voor een tentoonstelling over kerkbouw……. De preekstoel is inmiddels van zijn sokkel gehaald, maar we hopen dat de werkgroep die de herinrichting van het nieuwe liturgisch centrum gaat verzorgen een plaats weet te geven aan deze oude kerktafel…… De bouw van de Maranathakerk is van opbouw achthoekig en het getal 8 geldt van oudsher als symbool van het nieuwe en completerende.’; Henk Haverkort over kerkplek sacristie: ‘In de loop der jaren is ook de sacristie het domein geworden van parochianen die op allerlei manieren actief zijn in de liturgie. Leken hebben na gedegen vorming en toerusting, van lieverlee hun verantwoordelijkheden begrepen om bepaalde liturgische taken op zich te nemen…..De sacristie onttrekt zich aan het oog van de kerkgangers, maar is in feite een drukbezochte werkplek ter voorbereiding van onze liturgische bijeenkomsten. Ook in onze nieuwe behuizing zal deze kerkplek een belangrijke plaats gaan innemen.’

juli/augustus:
Wil van Pelt haalt zijn herinneringen op aan zijn jaren als pastor in onze parochie: ‘Bij de diakenwijding van Louis (Klinkenberg) en mij ontving ik van het koor Te Elfder Ure een ongedesemd brood, vergezeld van een brief, waarin ik werd uitgenodigd ‘er meer voor de mensen te zijn’. Of ik die boodschap begreep? Ik heb daar later veel over nagedacht en ben tot de conclusie gekomen, dat dat toen nog niet het geval was. Na twee, drie jaar voorzichtige schreden gezet te hebben op het pastorale pad, meende ik antwoorden te hebben gevonden op sommige vragen van mensen, te begrijpen wat hen bewoog…….. Ik ontdekte mijn sterke en zwakke kanten. Er zijn voor mensen, wanneer ze je nodig hebben, in vreugde en verdriet. Die nabijheid is mij nog steeds zeer dierbaar. Dat leerde ik van u allen die samen de Thomas vormt.’
Opbrengst Vastenactie 1998 is uiteindelijk f 9192,20 geworden. Er waren nog bedragen rechtstreeks overgemaakt op de giro van de nationale Vastenactie door mensen uit onze parochie. Die bedragen zijn nu bij ons resultaat geteld.
Kerkplek de pastorie: ‘Onze Thomas is van oudsher een paterskerk. De inwonende dominicanen vormden zodoende altijd een communiteit. De pastorie was dus in de eerste plaats hun klooster en had daardoor een min of meer gesloten karakter. De grote verandering in het gebruik van de pastorie begon in de jaren van het Tweede Vaticaans Concilie. De kerk zette toen haar deuren en ramen wijd open om de nieuwe tijdgeest de ruimte te geven. Naar mijn herinnering begon die beweging eerder in de pastorie dan op de kansel. Omdat in die ontwikkelingen het ‘kerkelijk bedrijf’ toegankelijker werd voor ons leken, passeerden wij steeds gemakkelijker die kloosterdrempel. Leken kwamen bij de paters over de vloer en dat werden verrassende ontmoetingen. Na menige vergadering werd tot in de kleine uurtjes gediscussieerd over indringende vragen betreffende geloof en kerk. En samen zochten we hartstochtelijk naar het waarom en waartoe van ons aardse bestaan.’
Jubilea: 50 jaar Raad van Kerken, 50 jaar St. Willibrordvereniging en 50 jaar Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

september:
Herinneringen aan de Thomas: Leny Blom-Driessen over haar band (sinds 1950) met de Thomas: ‘De Thomas ken ik al vanaf 1950. Wij woonden nog niet zo lang in Amsterdam en waren parochianen van de Vredesparochie. Mijn zuster hoorde van collega’s over de vastenmeditaties van pastor Bollen in de Thomaskerk, die alom bekend waren. Wij ernaar toe. En daar leerde ik mijn man Thijs Blom kennen met wie ik 34 jaar heel gelukkig getrouwd ben geweest. Dus wat mij betreft kunnen én de Thomas én de dominicanen geen kwaad doen. Vanaf die tijd werd ik een trouwe kerkgangster van de Thomas. Ik leefde wel mee, maar was niet direct betrokken met het wel en wee van de parochie. Dat veranderde toen in de jaren zestig de kerk een meer open karakter kreeg en de liturgie werd gesproken in het Nederlands. Ik was enthousiast over de teksten en muziek van Oosterhuis en Huijbers. Een koor (Te Elfder Ure) van jonge mensen gaf nieuw elan. Ik voelde een band met wat er gebeurde in de dienst, was niet langer toeschouwer, maar veel meer deelnemer, wat me ertoe bracht ook daadwerkelijk deel te nemen aan het kerkelijk gebeuren.’ ‘
Bedreigd bestaan’ is het thema van de Vredesweek 1998: ‘Kindsoldaten: wij kijken hen aan. Wie zien wij? Moordenaars voor wie een leven meer of minder niet telt? Of zien we juist ontwortelde kinderen op zoek naar kansen? Misschien zien we het allebei: een kind verstrikt in geweld, dat zich schietend een weg naar een toekomst moet banen. Een kind dat probeert te overleven in de spanning tussen vrees om te sterven en het verlangen naar een menswaardig bestaan.’
Rob de Groot in zijn Wandelingen op Zorgvlied: ‘En ook bleek me weer eens het belang van een begraafplaats; een stilteplek in een rumoerige stad, waar mensen troost en wellicht ook wat vrede vinden met hun bestaan. Geen grootsheid, geen pompa, maar de warmte van ‘eeuwige’ nabijheid, van verbondenheid tot de laatste snik. Geen betere plek voor rouwtherapie dan een begraafplaats zou je bijna zeggen. Voor sommigen is dat zeker waar.’

oktober:
Uit Parochiebestuurlijkheden: ‘Ik kan u mededelen dat de Raad van het Stadsdeel Rivierenbuurt/Buitenveldert heeft ingestemd met het aankopen van de erfpacht en gebouwen van de St. Thomas van Aquinokerk. Op dinsdag 6 oktober vond bij de notaris de ondertekening plaats van het koopcontract. In het koopcontract is vastgelegd dat de koper het kerkgebouw en de pastorie niet als zodanig zal gebruiken, maar het zal slopen ten gunste van een nieuwe bebouwing voor sociale bejaardenwoningen met een dienstencentrum. Het gebouw zal op 1 februari 1999 aan de eredienst worden onttrokken.’
Wat betreft de Maranathakerk worden parochianen uitgenodigd om op woensdag 28 oktober samen te komen in de Thomas om de inrichtingsplannen van onze nieuwe kerk te komen bekijken.
In Herinneringen aan de Thomas is dit keer pastor Louis Klinkenberg aan het woord: ’Na al die jaren dat ik weg ben uit Amsterdam, voel ik mij nog steeds gedragen door de parochiegemeenschap van de Thomas. Niet alleen omdat er nog steeds goede contacten bestaan. En omdat ik de Thomas zo’n beetje beschouw als mijn leerschool. Want ik mag best wel zeggen dat ik er ‘het vak’ heb geleerd. Maar ook omdat ik nog steeds in Venlo rondfiets op het afscheidscadeau dat u mij in 1982 heeft meegegeven. Dat voertuig daalde toen letterlijk als een geschenk uit de hemel nee.’
De Raad van kerken Amsterdam betuigt adhesie en steun aan de Wereldraad van Kerken die in haar Assemblee in Zimbabwe de homoseksualiteit aan de orde stelt: ‘Het gaat niet om homoseksualiteit alleen. Het thema seksualiteit staat hiermee op de kerkelijke agenda. Is de seksualiteit, de beleving en expressie daarvan, niet een verdrongen gebied in vele kerken en godsdiensten? Een schaduw die wordt ontkend? Een werkelijkheid die als gevaarlijk en als ‘ongeschapen’ wordt verduisterd en door regels en wetten wordt verwoest? Hiermee wordt iets wezenlijks in en van de mens beledigd en verdacht gemaakt.’

november:
Informatie over de voortgang van de herinrichting van de Maranathakerk ten behoeve van onze inhuizing. Er worden onderdelen van de Thomas meegenomen naar de nieuwe locatie. De glazen deuren naar Orgel- en Torenzaal zullen gaan dienen als extra deuren bij de toegang van de kerk. De glas-in-lood ramen aan de zijkanten van de Thomas zullen worden gebruikt in de in te bouwen sacristie. De huidige doopvont zal een plaats krijgen in het nieuwe interieur en worden uitgebreid met een bassin, vervaardigd van de marmeren traptreden van het oude altaar. In de kerk zal nieuwe verlichting worden aangebracht en de oude banken worden vervangen door stoelen. Van het bedrag van 1,1 miljoen dat de parochie heeft ontvangen door de verkoop van de Thomaskerk, zal de helft worden besteed aan de inrichting van de Maranathakerk.
Rob de Groot zet onze 80-jarige Jo van Vorselen-Buys voor het voetlicht. Jarenlang beheerde zij het secretariaat van de parochie en was zij redactielid van Thomasklanken: ‘Gevraagd naar een herinnering uit de tijd van pastoor Oorsprong zegt ze: “Dat zal ik nooit vergeten. Als er werd vergaderd onder leiding van pastoor Oorsprong was die bijeenkomst altijd stipt om kwart over tien afgelopen. Daar hield pastoor Oorsprong trouw aan vast, wat er ook op de agenda stond….. Toen pater Wenting haar vroeg of zij de boekhouding van het pastoraat wilde doen, zegde ze dat toe. Zo werd ze de secretaresse van het pastoraat….. Uit het oog, uit het hart. Zo heeft Jo van Vorselen al die jaren haarsteentje bijgedragen aan de Thomasgemeenschap, door alle van veranderingen heen. Opgewekt, accuraat en met veel inzet. Zij weet nog niet of ze werkzaam blijft na de verhuizing, mede door een progressieve oogziekte, waar door ze steeds minder gaat zien.’
In de rubriek Herinneringen aan de Thomas de laatste aflevering. Rob de Groot: ‘Ik ben geboren en opgegroeid in de Thomas. Ik heb er de vrome jaren vijftig meegemaakt als misdienaar en de vernieuwende jaren zestig en zeventig als lid van Te elfder Ure, van de liturgische werkgroep en van Missie&Ontwikkeling en van het Pastoraal Café. En in de jaren tachtig en negentig als redactielid van Thomasklanken. Al die jaren hebben hun eigen accenten gegeven en veel leerzaams geboden…….
De Maranathakerk heeft grote, doorzichtige ramen. Er valt meer licht naar binnen dan bij ons. Dat maakt het mogelijk opener te worden naar de buurt en naar elkaar….. Op het moment van verhuizing zullen we pas echt afscheid van de Thomas nemen en zullen we onze nieuwe kerkruimte begroeten.’

december:
Een gesprek met 3 parochianen (Bep Bijvank, Jan Nolte en Margrit Drenkelford) over de betekenis van ‘kerkzijn’ in onze nieuwe situatie: De meerwaarde van de verhuizing naar de Maranathakerk. ‘Bep Bijvank en Jan Nolte hebben de omwenteling in de katholieke kerk als gevolg van het Tweede Vaticaans Concilie en de landelijke pastorale concilies in Nederland bewust meegemaakt en zijn daarin meegegroeid. Voor Margrit ligt dat anders. Toen zij op zoek ging naar een kerkgemeenschap, was de ‘revolutie’ al weer enige tijd voorbij….. Wat alle gespreksdeelnemers zeker mee zouden willen nemen en willen versterken is het gemeenschapsgevoel. Margrit: Het koffiedrinken na de viering vind ik persoonlijk heel belangrijk. Eigenlijk zouden alle mensen moeten blijven en elkaar moeten ontmoeten. Dat kan bijdragen aan het gemeenschapsgevoel dat voor een parochie heel belangrijk is. Je kunt zo praten over de viering en over wat iedereen bezighoudt. Bep: Eigenlijk zou de pastor of andere parochianen vóór de viering bij de ingang van de kerk mensen moeten begroeten, hen welkom heten. Margrit: Het gemeenschapsgevoel kan ook worden bevorderd door bijvoorbeeld impulsdagen te houden, zoals die tijdens de viering van ons 70-jarig jubileum. Met elkaar praten over het geloof onder leiding van een deskundig persoon……. Bep: Onze verhuizing naar de Maranatha getuigt van optimisme. Maar we moeten er wel voor zorgen dat onze gemeenschap levend blijft. Een voldoende aantal parochianen is daarvoor wezenlijk. Jan: De oecumene moet ook blijven bloeien. Veel vaker oecumenische vieringen en bijvoorbeeld ook oecumenische bijbelgroepen.’
Journalist Ben Kroon bekijkt met architect Pim van Dijk diens plannen met het interieur van de Maranathakerk: ‘De nieuwe Thomas wordt in zijn concept een sacramentele ruimte volgens de voorschriften van de kerk, een gastvrije ruimte met deuren die het liefst automatisch opengaan. Een ruimte met sacraal meubilair, monumentaal, maar niet pompeus, met als altaar de mooiste tafel die de gemeenschap zich kan veroorloven.’
Henk Haverkort lokt ons van de koffiehoek in de Thomas naar de koffieruimte van de Maranathakerk. Om ook daar de vraag ‘Hoe gaat het met je?’ te kunnen blijven stellen en te kunnen beantwoorden.