Frans van der Lugt getuigde in woord en daad tegen het kwaad

Een paasverhaal.

7 april is het precies 5 jaar geleden dat de Nederlandse jezuïet Frans van der Lugt in het Syrische Homs door het hoofd werd geschoten. De dader was een gemaskerde man die waarschijnlijk banden had met het extremistische al-Nusrafront, dat gelieerd is aan al-Qaida. Frans was in de loop van vele jaren Syriër met de Syriërs geworden en hij weigerde om zijn mensen in de steek te laten, hoezeer de overlevingskansen van de christenen in het al tijden belegerde Homs ook kleiner werden.

Het nieuws over de moord op Frans van der Lugt ging ogenblikkelijk de hele wereld over, stond op de voorpagina’s van vele kranten en was het eerste item op uitzendingen van radio en televisie. Nog dezelfde dag werd hij begraven in de tuin van het huis waar hij gewoond had. Een stroom van christenen en moslims kwam op gang en zijn graf werd een pelgrimsoord van onderlinge verbondenheid.
Zijn dood was een schok en dat hij vermoord werd maakte het alleen maar rauwer. Zijn dood roept heel wat gelijkenis op met ’ Des hommes et des dieux’, het vergelijkbare drama van een trappistengemeenschap in Thibirine in Algerije. Ook zij stonden voor de keuze om te vertrekken of hun roeping trouw te blijven. Ook zij deden hun best om te overleven in een uiteengedreven samenleving, waar mensen eerst met elkaar samenleefden zonder elkaar het recht op samenleven te betwisten- tot woorden een rol gingen spelen als extremisme, terreur en mensen in de rol van vijanden werden gedreven.

Trouw
Had Frans iets misdaan waarvoor hij terechtgesteld kon worden? Hij heeft gepleit voor menselijkheid, voor liefde voor elke mens, dat iedereen recht heeft op menswaardigheid. Hij gaf gestalte aan het woord ‘trouw’. De razernij van de macht van het kwaad stelt ons op de proef, maar vraagt van ons een vergelijkbare trouw. Wij zijn het hem verschuldigd.
Frans was bekend bij heel veel mensen en dat kwam deels zeker vanwege de voettochten die hij organiseerde. Hij zelf was een man die altijd op weg was, nooit gesetteld. Hij verstond de kunst om gevaarlijk te wandelen, tegen de grenzen van het onvoorzichtige aan. Hij leefde een evenwicht tussen durf en gehoorzaamheid. Hij putte zichzelf uit en joeg anderen op, waarbij hij ook tot de grenzen ging. Niets was belangrijker voor Frans dan de zorg voor de persoon – met een voorkeur voor de armen en gehandicapten. Hij was een man die verbazingwekkend vrij was – hetgeen vaak een bepaald aantal mensen irriteerde, maar die tegelijkertijd het geheim van een ontplooid leven liet zien aan priesters en leken, aan gelovige en ‘ongelovige ‘mensen. Door zijn leven heeft hij vele mensen (en vooral jongeren) geleerd om de weg te gaan met een vreugdevolle vrijheid. De ‘tochten’ die hij organiseerde – in de zomer en meer en meer het hele jaar door – waren eerst voorzien als een soort ‘retraite te voet’ (geestelijke en lichamelijke oefeningen). Frans wilde de jonge mensen leren om hun traditionele milieus te verlaten en hun de gelegenheid geven om niet alleen hun land te ontdekken (met de schoonheid van de natuur en de verscheidenheid van de bevolking), maar vooral om hen te stimuleren de platgetreden paden te verlaten, om te experimenteren met hun grenzen en hun mogelijkheden om deze te overschrijden.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze ‘tochten’ meer en meer jonge moslims trokken. Zij werden voor velen het avontuur van een nieuwe ontmoeting met God, van een ontdekking van het land en zijn schoonheid en van de wederzijdse rijkdom in een broederschap zonder grenzen en in de dorst naar een gemeenschappelijke waarheid voorbij de kaders van de religie. I

In zijn geest.
Begin april 2017 mocht ik ongeveer 200 Syriërs uit verschillende Europese landen ontvangen. Gedurende enkele dagen trokken zij wandelend door Brabant. Zij startten met een viering in de kathedraal van ’s-Hertogenbosch. Zij trokken van Helvoirt naar Heeswijk, van Heeswijk naar St. Agatha en van St .Agatha naar Nijmegen. Op de overnachtingsavond in het Heeswijkse gymnasium mocht ik hen toespreken en ik citeerde daarbij een van de laatste woorden van Frans van der Lugt: ‘Het leven ontspringt uit een donkere afgrond. Zij die in het duister zijn, zien een schitterend licht’.

De dood van Frans 5 jaar geleden was een groot verlies voor zoveel mensen die uit waren op een rechtvaardige wereld met plek voor iedereen. Wat 5 jaar geleden gold, geldt nog steeds; niet voor niets wordt de plaats waar hij begraven is nog met grote regelmaat bezocht. Zijn dood is dramatisch voor zo veel jonge Syriërs die hij heeft geïnspireerd om samen te bouwen aan een gedeelde toekomst. Frans was een baken van hoop voor hen. Daarom kon hij ook niet weg. Laten wij er alles aan doen dat de jonge mensen – de generatie van en met toekomst – niet met lege handen staan, maar in staat zijn om die droom van Syrië weer vlees en bloed te geven. Mag Syrië letterlijk en figuurlijk weer opgebouwd worden om uit de puinhopen te verrijzen. Laten we Frans in herinnering houden en daarmee Syrië niet vergeten.

Denis Hendrickx oPraem, abt van Berne Uit: Katholiek Weeknieuws 30-3-‘19.