Het Onzevader. Kleine toelichting

Al enige tijd heeft een liturgische commissie uit Nederland en Vlaanderen gewerkt aan de vertaling van de derde uitgave van het Romeins Missaal van 2002. Omdat het Onzevader in het liturgisch gebed een belangrijke plaats inneemt, komt de vraag op van een gemeenschappelijke versie van het Onzevader. Tot op heden zijn de versies in Vlaanderen en Nederland niet helemaal dezelfde. Al langer leeft het verlangen om dit gebed samen te kunnen bidden met dezelfde woorden. De voorbereiding van het nieuwe Romeins Missaal zal nog enige jaren in beslag nemen. Toch zal de gemeenschappelijke versie van het Onzevader al in gebruik komen vanaf 27 november 2016.

 Het gaat niet om een compleet nieuwe vertaling van het Onzevader. Men is uitgegaan van de bestaande vertalingen met behoud van wat gelijkluidend is. Nu eens is een formulering uit Nederland overgenomen, dan weer een uit Vlaanderen. De veranderingen zijn evenredig verdeeld. Zo is het nu voor Vlaanderen niet meer Onze Vader die in de hemelen zijt, maar Onze Vader die in de hemel zijt. Waar men vroeger zei: Geheiligd zij uw naam, zal men nu bidden: Uw naam worde geheiligd. En waar in Nederland tot nu toe gezegd werd: zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven, zal het voor Nederland worden: zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren.

Van een nieuwe vertaling kan men dus nauwelijks spreken. Wel voor de vertaling van het Latijnse woord tentatio. Men heeft dit woord tot hiertoe vertaald door bekoring. Het oorspronkelijke Griekse woord kan zowel met bekoring als met beproeving vertaald worden. Meestal vertaalt men dit woord met beproeving. De vertaling bekoring stelt ook een theologisch probleem. Bekoren betekent aanzetten tot het kwaad. Dat wordt in de Schrift van de duivel gezegd, niet van God. God probeert niet de mens tot het kwade aan te zetten. In die zin is het ook niet God die ons beproeft, maar de eigen begeerte die iemand lokt en aantrekt.

Toch is het bijbels besef dat God het geloof van iemand op de proef kan stellen. Zo wordt Abraham op de proef gesteld. Zo wordt ook Jezus op de proef gesteld. Veertig dagen bracht Hij in de woestijn door, terwijl Hij door de satan op de proef werd gesteld. (Mc 1,12-13) De Geest brengt Jezus naar de woestijn om daar, veertig dagen lang, door de Satan op de proef gesteld te worden. Niet dat Gods Geest ons lokt om het kwade te doen en ons in die zin beproeft. Maar Hij kan ons wel in situaties brengen waar ons geloof op de proef wordt gesteld. Het zijn situaties waarin we onherroepelijk voor de keuze staan: voor God of voor het kwaad. Het is pas in en door de beproeving dat je weet of je werkelijk in God gelooft. Of je Hem, zoals Abraham, onvoorwaardelijk vertrouwt, ook in het donkerste uur. Het is ook de betekenis van de tocht van veertig dagen in de woestijn. Zo staat het in Deut 8,2: God heeft u toen vernederd en op de proef gesteld om uw gezindheid te leren kennen.

Vandaar de betekenis van de laatste bede uit het Onzevader. We vragen niet dat God ons niet zou bekoren. Dat doet Hij niet. Wel dat Hij ons niet boven onze krachten zou beproeven. En het gaat ook niet om eender welke beproeving. Het gaat erom dat we, als het er op aan komt, onze roeping als christen niet zouden verloochenen. Dat we niet, zoals Simon Petrus, als het gevaarlijk wordt, zouden zeggen: Neen, ik ken Hem niet. Dat vragen we met aandrang aan God in deze laatste bede van het Onzevader: breng ons niet in dié beproeving.

 + Jozef De Kesel, Mechelen – Brussel.

De nieuwe versie van het Onze Vader:

Onze Vader, die in de hemel zijt,
uw naam worde geheiligd,
uw rijk kome,
uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schulden,
zoals ook wij vergeven
aan onze schuldenaren,
en breng ons niet in beproeving,
maar verlos ons van het kwade